مرکز توسعه آموزش

 مراکز توسعه آموزش در دانشگاه ها به عنوان نهاد مسئول ارتقاء کیفیت آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص جامعه محسوب می شوند . دانشگاههای علوم پزشکی از جمله مراکزی بودند که در سالهای نخستین تشکیل این مراکز (EDC) با راه اندازی مراکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی(Medical Education Development Center ) فعالیت خود را بطور جدی آغاز نمودند .  فعالیت  مراکز توسعه آموزش در ایران اول بار از دانشکده پزشکی دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) آغاز گردید که شواهد موجود حاکی از دوران پر افتخار و موفق این حرکت در عرصه بین المللی بوده است . در ادامه این مطلب مروری خواهیم داشت بر فعالیت های سالهای نخستین راه اندازی مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی شیراز .

 

 تاریخچه  مرکز مطالعات و  توسعه آموزش پزشکی در شیراز

 گامهای نخستین این مرکز به  سال ۱۳۴۸ بر میگردد، یعنی زمانی که دانشگاه شیراز ( پهلوی سابق ) بصورت مستقل از وزارت آموزش عالی فعالیت خود را آغاز کرد. در این سال (۱۹۶۹ میلادی) بنا به توصیه گروهی از مشاوران سازمان جهانی بهداشت، برنامه بین المللی آموزش مدرسین توسط این سازمان طراحی گردید. در بخشی از این برنامه تاسیس ۸ مرکز جهانی با هدف تربیت مدرسین منطقه ای پیش بینی شده بود که در این مرحله دانشگاه شیراز به عنوان مرکز آموزش اساتید در منطقه در منطقه مدیترانه شرقی انتخاب شد . در سال ۱۹۷۲ با حضور دکتر غلام حسین طباء یکی از متخصصین و صاحبنظران برجسته تعلیم و تربیت و مسئول اداره ناحیه مدیترانه شرقی فعالیت رسمی مرکز توسعه آموزش در دانشکده پزشکی دانشگاه شیراز آغاز گردید.

 

از بدو تاسیس، اهداف اصلی این مرکز بر تغییر نظام آموزشی از آموزش غیر فعال به خود آموزی و آموزش فعال ، بنا نهاده شد و وظیفه عمده آن طراحی و بهبود روش های آموزش, برنامه ریزی و ارزشیابی گروه های وابسته پزشکی در کشور ایران و منطقه بود. همکاری نزدیک این مرکز با سازمان بهداشت جهانی تاثیر مهمی در گسترش آموزش صحیح در سطح دانشگاههای منطقه داشت.

 بر اساس شواهد و اسناد موجود ، در آن سالها عملکردهای تخصصی این مرکز که با هماهنگی سازمان بهداشت جهانی صورت می گرفته به قرار ذیل بوده است:

 

 

  • ·         برنامه های آموزشی شامل تشکیل کارگاههای آموزشی و برقراری بورسهای فلوشیپ جهت اساتید داخلی و اساتید سایر دانشگاههای منطقه مدیترانه شرقی, بطوریکه در مدت سه سال قریب به ۴۲۰ تن از اساتید رشته های پزشکی و پیراپزشکی از ۳۰ مؤسسه مختلف واقع در ۷ کشور منطقه مدیترانه شرقی, آمریکا و انگلستان در برنامه های مختلف آموزشی این مرکز شرکت کردند . یکی از نتایج برگزاری این برنامه های آموزشی, مورد توجه قرار گرفتن دانشگاه شیراز و فعالیتهای مختلف آن در بین تعداد زیادی از دانشگاهیان ممالک مجاور و همچنین سازمان بهداشت جهانی بود.
  • ·         پروژه کارگزاران بهداشتی روستاها
  • ·         تربیت نیروهای متخصص جهت ایجاد مرکز تولید رسانه های آموزشی
  • ·         انتشارات:  شامل تهیه و چاپ مجله Learner و کتابهای آموزشی
  • ·         بازآموزی اساتید : در فاز اول جهت اساتید دانشگاه شیراز و سپس برای اساتید منطقه مدیترانه شرقی
  • ·         سایر فعالیت ها :  شامل ترتیب دادن کنفرانسها سمینارها و تشکیل اولین کارگاه آموزشی منطقه ای در سال۱۳۵۱ (۱۹۷۲ میلادی) در شیراز که مشترکاً توسط اعضاء مرکز توسعه آموزش پزشکی دانشگاه ایلی نویز(Illinois) و دانشگاه شیراز برگزار گردید. 

 

در سال ۱۳۵۲, بخش پزشکی اجتماعی با همکاری این مرکز و تحت نظر سازمان بهداشت جهانی پروژه آموزش کارگزاران بهداشتی روستاها را آغاز کرد و در سال ۱۳۵۳, کمیته ارزشیابی متشکل از روسای بخش آموزش پزشکی و بخشهای مختلف دانشکده پزشکی تشکیل گردید که تهیه, اجرا و بررسی امتحانات جامع بالینی (Comprehensive) دانشجویان پزشکی را بعهده گرفت . در همین رابطه ایجاد بورسهای آموزش پزشکی ،ایجاد مرکز آزمون شناسی ،ایجاد مرکز نگارسازی و .... از دیگر برنامه هایی بود که به اجراء در آمد. 

همکاری این مرکز با سازمان بهداشت جهانی تا سال ۱۳۶۰ ادامه داشت ولی به علت پاره ای از مشکلات نظیر وقوع جنگ و مشکلات داخلی و نیز قطع روابط سیاسی با آمریکا منجر به عدم تصویب ادامه همکاری و فعالیت های مشترک علمی در این باره در شورای جهاد دانشگاهی شاخه پزشکی و بهداشت شد و ادامه این فعالیت موقتا متوقف گردید.  پس از استقلال دانشگاههای علوم پزشکی از وزارت آموزش عالی، مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی به عنوان زیر مجموعه معاونت آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی توسعه آموزش مطالعات و توسعه آموزش پزشکی شیراز به فعالیت خود ادامه داد و در سالهای ۱۳۷۴ – ۱۳۷۳ با اهتمام وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی بر راه اندازی ، تقویت و توانمند سازی مراکز توسعه آموزش پزشکی ، فعالیت های این مرکز تجدید حیات یافت .

 

فعالیت های جاری

در حال حاضر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی شیراز یکی از واحدهای تحت پوشش معاونت آموزشی است که به منظور توسعه و بهبود کیفیت آموزش های تئوری و عملی حوزه علوم پزشکی در قالب واحد های ذیل مشغول به کار می باشد :

·         آموزش اساتید

·         پژوهش در آموزش

·         برنامه ریزی آموزشی

·         ارزشیابی آموزشی

·         اقتصاد و سیاستگزاری آموزشی

·         آموزش مهارت های بالینی

·         آموزش مداوم پزشکی

 

لازم به ذکر است دو مرکز آموزش مهارت های بالینی و آموزش مداوم  با مدیریت مستقل مشغول به فعالیت می باشند . همچنین از سال ۱۳۸۵ با تشکیل دفاتر توسعه آموزش در دانشکده ها زمینه ارتباط و تعامل بیشتر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی و گروه های آموزشی فراهم آمده است